آسيب شناسي مختصر از وضع موجود مساجد ايران
به اشتراک بگذار !
برگرفته از کتاب ارزشمند ، مديريت راهبردي مساجد ،تألیف؛دکتر مهدی ناظمی- دکتر محمدتقی امینی- حمید شریفی زارچی
1- بر اساس آمار منتشر شده در سال 1381دركشور پهناور ايران جمعاً 62000 مسجد وجود دارد. درصد ساخت و ساز مسجد درسالهاي 55 الي 60 بيش از دورههاي ديگر بوده و سالهاي بعد سيرنزولي داشته‌اند.
2- مساجد ايران سرمايه عظيمي هستند كه علاوه برجايگاه متعالي و منحصربه فرد خود سرمايه مادي قابل‌توجهي را تشكيل داده‌اند. 17 ميليون مترمربع زمين در بهترين نقاط شهري و روستايي با 34 ميليون متر مربع زيربنا و تجهيزات، سرمايه ملي به ارزش هزاران ميليارد ريال مي‌باشد.
3- از مجموع مساجد موجود تنها يك سوم آن داراي امام جماعت ثابت هستند و بقيه يا فاقد امام جماعت‌اند يا تعطيل شده‌اند.
4- وضعيت اقامه نماز كه اصلي‌ترين كاركرد مسجد است به شرح زيراست . درصد ناچيزي از مساجد به اقامه نماز صبح مي‌پردازند (كمتر از 1%) و مساجدي كه نماز مغرب را اقامه مي‌كنند در اكثريت قرار دارند مع‌الاسف مساجدي كه در آن اقامه نماز جماعت نمي‌شود تعطيل يا راكد هستند.
5- ائمه جماعات از جهت مادي تأمين نمي‌گردند لذا آنان ترجيح مي‌دهند در شركتها، ادارات، كارخانجات و مكانهاي نظامي و انتظامي اقامه جماعت كنند. گاهي اوقات ائمه جماعاتي هستند كه پس از پنجاه سال اقامه جماعت با منزل اجاره‌اي به سختي امرارمعاش مي‌كنند.
6- اين ارزشهاي مادي و معنوي كه سرمايه عظيم ملي و ميراث گذشتگان است به حال خود رها شده‌اند. مركزيتي كه بتواند مستمراً امور مساجد را مطالعه و بررسي نموده، سياستگذاري كند موجود نيست. در عين‌حال نهادها و ارگانهاي مختلفي در مساجد حضور دارند و بدون هماهنگي كامل مشغول فعاليت هستند.
7- سالانه مبالغي از بودجه عمومي كشور به مساجد اختصاص مي‌يابد كه سازمان اوقاف و امورخيريه، مركز رسيدگي به امور مساجد، سازمان تبليغات اسلامي، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، ستاد عالي نظارت بر كانونهاي فرهنگي هنري مساجد، بسيج سپاه پاسداران، ستاد امر به معروف و نهي از منكر و استانداريها و فرمانداريها اين اعتبار را هزينه مي‌كنند.
8- در سالهاي پس از انقلاب اسلامي بر اثر رشد جمعيت بسياري از شهركهاي جديد فاقد مسجد هستند و نسبت بين افزايش جمعيت و تعداد مساجد رعايت نشده است. دسترسي مردم به مسجد با سهولت همراه نيست.
9- جمعيت نمازگزاران مساجد با رشد زياد همراه نمي‌باشد. در بعضي از مساجد فقط افراد مسن حضوردارند و از جوانان خبري نيست. حتي بعضي از مساجد كه روزي محور فعاليت‌هاي اجتماعي و فرهنگي بودند امروز نقشي در اين امور ندارند و جوانان حتي براي دعا و نيايش و اقامه نماز از مساجد استفاده نمي‌كنند. علت فقدان حضور جوانان و كاهش جمعيت مساجد به موارد زير برمي‌گردد:
1-9- كم محتوا بودن برنامه‌هاي مسجد؛
2-9- رفتارهاي نامناسب دست‌اندركاران مسجد اعم از خادم، هيأت امناء، امام جماعت و غيره
3-9- عدم نظافت و آراستگي فرشها، در و ديوار و نماي ظاهري مساجد؛
4-9- دخالت نادرست جريانهاي سياسي و بعضي ارگانها در امور مسجد؛
5-9- اختصاص يافتن مسجد به قشر يا اقشار معين؛
6-9- ناتواني در پاسخگويي به شبهات و مسائلي كه جوانان با آن روبرو هستند.
10- كاهش مشاركت مردم در امور اجتماعي و عام‌المنفعه. طبيعتاً اگر مسجد در منطقه خود تأثير گذار نباشد و محيط مناسبي جهت عبادت و تفكر به حساب نيايد مردم در ساخت و ساز و اداره‌ي آن مشاركت نخواهند داشت. ضعف عملكرد مساجد موجب شده است تا ارتباط ديگر دستگاهها، حتي مدارس اطراف مسجد و نهادهاي انقلابي با مسجد ضعيف بوده و فعاليت در مسجد را بيهوده تلقي كنند؛
11- رقباي مساجد از جهت منابع مالي و نيروي انساني روز به روز قوي‌تر شدند؛ برنامه‌هاي متنوع صدا و سيما، فرهنگسراها، ورزشگاه‌ها، پاركها، مدارس، مجالي براي مردم بويژه جوانان جهت حضور در مساجد نگذاشتند؛ و جوانان ترجيح مي‌دهند وقت خود را در ديگر مكانها سپري كنند؛
12- برنامه‌ريزان كشور به بهانه دولتي نشدن، اعتبار بسياركمي را به مساجد اختصاص مي‌دهند به گونه‌اي كه رقم تخصيصي هزينه آب و برق مساجد را هم تأمين نمي‌كند؛
13 – مساجد ايران با همه تواناييها و شكوه و عظمت و نيروهاي خلاق و مؤمن فاقد يك سازمان منسجم است؛ خلأ مركز متفكر و انديشمند كه امر سياستگذاري، هدايت و نظارت بر مساجد را به عهده داشته باشد بيش از هر زماني احساس مي‌گردد. به دليل فقدان يك مركزيت هوشمند، ساخت و ساز مساجد، اداره‌ي هر مسجد، فعاليت‌هاي فرهنگي، تأمين نيروي انساني مسجد بويژه امام جماعت و صدها مقوله ديگر كاملاً سليقه‌اي انجام داده مي‌شود.
