برخی از نواقص مدیریت مساجد و راه‌های از بین بردن آن

برگرفته از کتاب ارزشمند ، مدیریت راهبردی مساجد ،تألیف؛دکتر مهدی ناظمی- دکتر محمدتقی امینی- حمید شریفی زارچی

با طرح فواید مدیریت مردمی بر مساجد، غرض آن نیست که مدیریت مساجد کشورما بی عیب و نقص است. در این زمینه، نواقصی نیز وجود دارد که نظام اسلامی می‌تواند با فرهنگ سازی مناسب، در برطرف کردن آنها گام بردارد.

یکی از کاستیها، آن است که برخی از بانیان مساجد نسبت به دایره اختیاراتشان آشنا نیستند. به ندرت، بانیانی وجود دارند که گمان می‌کنند مکانی که به وسیله آنان به مسجد تبدیل شده – همچون پیش از مسجد شدن – ملک شخصی آنان است، آنان مجازند هرگونه که بخواهند در امور آن دخالت کنند و حتی امام جماعت مسجد باید تابع محض آنان باشد.

البته، چون کار مکتوبی که در این باره وجود دارد از چند استفتائیه در کتابهای فقهی فراتر نمی‌رود و حتی در رساله‌های توضیح‌المسائل هم حقوق و تکالیف بانی و متولی مسجد تبیین نشده است؛ طبیعی می‌نماید که چنین گمانهایی برای برخی از بانیان مساجد پیدا شود. به هرحال، اگر نارساییهای موجود را با کار فکری و فرهنگی که باید صورت می‌گرفت، مقایسه کنیم، انصاف خواهیم داد که وجود این ذهنیتها طبیعی است.

با ایجاد این فرهنگ که از نظر مقررات اسلامی، وظایف و تکالیف مربوط به مساجد همگانی است و حتی انتخاب هیأت امنا نیز شرعاً تکالیف مربوط به مسجد را از عهده همه مردم ساقط نمی‌کند؛ می‌تواند به گسترش حضور و نقش مردم در امور مساجد کمک کند و به آنها گرمی و رونق ببخشد.

باید برای هیأت امنای مسجد تبیین شود که نقش آنان، سامان دادن حضور مردم و منظم کردن آن است. از این رو، عملکرد آنان همواره باید موجب افزایش مشارکت مردم در اداره‌ی امور مساجد شود. کمبودی که در برخی موارد مشاهده می‌شود، این است که گاه اداره کنندگان مسجد، دانش و آگاهی لازم برای اداره‌ی آن را ندارند؛ در حالی که چه بسا جوانان و افراد با مدرک بالای علمی، در میان نمازگزاران همان مسجد وجود داشته باشند.

نظام اسلامی و بویژه نهادهای تبلیغی و مسؤول کشور، می‌توانند بر لزوم برخورداری مدیران مسجد از دانش و بینش لازم برای برخورد با قشرهای گوناگون حاضر در مسجد تأکید کنند تا انتخاب انسانهای شایسته برای اداره‌ی امور مساجد، به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود. به لحاظ جوان بودن کشور ما، وجود افرادی در میان مدیران مسجد که توان جذب جوانان به کانون مسجد را داشته باشند، لازم است. البته، استفاده از خود جوانان در اداره‌ی مسجد در کنار بهره‌وری از تجربه بزرگسالان، می‌تواند باعث سازندگی جوانان و رونق مسجد شود.