بررسی تطبیقی مسجدبا انواع و گونه های سازمان ها در جوامع
به اشتراک بگذار !
گونه ساختاری مسجد شامل نحوه تصميم‌گيري و سلسله مراتب تصميم در مسجد است. در حالي كه زماني وجود سازماني غير دولتي در جوامع امري غريب و نامانوس مي‌نمود، اما اكنون اين سازمانهاي دولتي هستند كه در مقايسه با اقتصادي و سازمانهاي داوطلبانه غير انتفاعي در اقليت به سر مي‌برند و فلسفه وجودي شان نيز ايجاد هماهنگي كلان بين ديگر سازمانهاي موجود در جامعه است.
در اين گونه جوامع مدرن، كه در آنها جامعه مدني شكل يافته بسياري از امور جامعه توسط نهادهاي مدني برآمده از مشاركت مديريت شده مردم انجام مي‌پذيرد. قسمت اعظم اين نهادها را نهادهاي غيردولتي- غير انتفاعي تشكيل مي‌دهند كه از انها به عنوان سازمان غير دولتي يا سازمان غير انتفاعي ياد مي‌شود.
بدين ترتيب انواع سازمان‌ها در جوامع امروزي عبارتند از:
الف) سازمان هاي دولتي – انتفاعي همچون شركت انحصاري دخانيات
ب) سازمان هاي دولتي – غير انتفاعي همچون جمعيت هلال احمر
ج) سازمان هاي غير دولتي – انتفاعي همچون شركت هاي تجاري
د) سازمانهاي غير دولتي- غير انتفاعي همچون خيريه‌ها سازمانهاي غيردولتي- غيرانتفاعي با حضور در ميان مردم و عمل در عرصه‌هاي خردي كه معمولاً از ديد دولت دور مانده است، ضمن جلب اعتماد مردم، علايق، مطالبات و نيازهاي آنان را شناسايي و همچون نمايندگان مردم به دولت منعكس مي‌كنند.
از اين رو با ايفاي چنين نقشي بر اعتماد مردم به آن سازمان‌ها افزوده و با بسيج آنها در قالب سازمانهاي غيردولتي به فرآيند تصميم‌گيري مردم در امور خود مدد مي‌رسانند.
به عبارت ديگر سازمانهاي غيردولتي- غير انتفاعي در اين حوزه سياست‌ساز بوده و به طور غيرمستقيم بر سياست گذاري و برنامه‌ريزي دولت تاثير مي‌گذارند.
به طور كلي سازمانهاي غيرانتفاعي محصول اعتماد متقابل دولت و ملت هستند. افزايش دامنه اعتماد، موجب افزايش حضور مردم در سازمانه‌هاي واسط مي‌شود و افزايش سرمايه‌هاي اجتماعي، جامعه مدني را فربه‌تر و كاركرد نهادهاي آن را تسهيل و تسريع مي‌كند. گسترش حضور مردم در نهادهاي جامعه مدني نقش آنان را در تعيين سرنوشت خويش پررنگ تر و فرآيند مشاركت توده‌اي را به مشاركت تاثيرگذار، هدفمند، سازماندهي شده و فعال تبديل مي‌كند. لذا سازمانهاي غيرانتفاعي به دليل ايفاي نقش واسط و ميانجي ميان دولت و مردم و نيز فعاليت در عرصه‌هاي نمايندگي و بسيج عمومي، قانونگذاري، نظارت، فعاليت‌هاي اجتماعي و توسعه‌اي، موجب تسهيل روند مداخله و مشاركت مردم در امور خود و تسريع روند دموكراتيك‌سازي مي‌شوند.
بدين گونه جامعه مدني به عنوان حوزه غير دولتي- غير انتفاعي هويت يافته و پايگاه اجتماعي دولت نيز گسترش مي‌يابد. انواع سازمان‌ها از نظر انگيزه اعضاي آنها به نحو ديگري نيز تقسيم‌بندي مي‌گردند: الف) سازمان‌هايي كه انگيزه افراد از شركت در آنها مبتني بر ترس و در كل هنجارهاي تنبيهي است همچون زندان ب) سازمان‌هايي كه انگيزه افراد از شركت در آنها مبتني بر سود و كسب منفعت شخصي است مانند بنگاه‌هاي اقتصادي ج) سازمان‌هايي كه انگيزه افراد از شركت در آنها تعالي بوده و نفع شخصي مطرح نيست. در اين سازمان‌ها افراد به صورت داوطلبانه حضور مي‌يابند. سازمانهاي غيردولتي – غير انتفاعي از اين نوع به شمار مي‌روند. ( هسلبين و همكاران، 1378)
در تطبيق سازمان مسجد با انواع سازمانهاي بيان شده مي‌توان دريافت كه سازمان مسجد، سازماني غيردولتي- غير انتفاعي است كه انگيزه افراد براي حضور در آن تعالي بوده و ايشان به دنبال منافع شخصي نيستند.
