مسجد در ایران و مسجد در سایر کشورها

برگرفته از کتاب : ساماندهی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی ، نوشته دکتر مهدی ناظمی اردکانی وحمید شریفی زارچی

مقایسه مساجد خارج از کشور از نظر مدل اداره با داخل، به آسانی مقدور نیست. در فرهنگ مسلمانان سایر کشورها، نماز فقط با جماعت پذیرفته می‌شود و نمازجماعت نیز جایگاهی جز مسجد ندارد. این نگاه، عمیقاً در سبک زندگی سایر ملل مسلمان مشاهده می‌شود. متأسفانه از این نظر، در فرهنگ ایرانی، برخلاف سنت و سیره، میل عموم و خانواده‌ها به سمت نماز فرادی گرایش یافته و تنها در صورتی ارتباط پایدار با مسجد برقرار می‌کنند که امام جماعت، فعال، پرتلاش، جذاب، خوش‌بیان و خوش‌اخلاق باشد و از خدمات جانبی آموزشی، فراغتی، تربیتی و عام المنفعه مسجد احساس رضایت نمایند. فرهنگ ما نسبت به امام جماعت، مواجهه کاملاً آرمان‌گرایانه و سخت‌گیرانه دارد و در صورت بروز یا رصد کوچکترین ایرادی، عکس‌العمل نشان می‌دهد. مساجد در سایر کشورها به صورت کاملاً دولتی اداره می‌شود و امام‌جماعت به صورت کارمند بابت اقامه نماز حقوق و مقرری مشخص دولتی دریافت می‌نماید. این مساجد از اعتبارات دولتی ساخته می‌شوند و به همین ترتیب نیز برای برنامه‌های خود بودجه دریافت می‌کنند. در این زمینه، مدل مردمی موجود در ایران، حریت، آزادگی و پویایی خاص مسجد شیعه را متجلی نموده که به هویت مسجد طراز نزدیک‌تر است، هرچند که از منظر آسیب‌شناسانه، مساجد در حیرانی تواکل میان مردم و دولت اسلامی برای تأمین نیازهای ضروری خود، با مشکلات جدی دست به گریبان هستند. در کشورهای غیر مسلمان، مدل سومی از اداره مساجد قابل تحلیل و مشاهده است که به دلیل نگاه اقلیتی به مسلمانان و نمازگزاران، از نظر جامعه‌شناسی قابل قیاس با مساجد کشورهای مسلمان نیستند.