مسجد در نگاه امام خامنه ای۲

آموزشی

از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، مسجد باید یک محیط آموزشی هم باشد. ایشان وجود تعلیم و تعلم در مسجد را از بایسته های آن می دانند: «مساجد باید مدرس تفسیر و حدیث و منبر معارف اجتماعی و سیاسی و کانون موعظه و پرورش اخلاق باشد.» (۱۸/۷/۱۳۸۹) علاوه بر آن که خود مسجد باید محل آموزش و برگزاری هم نشینی های آموزشی و درس و بحث باشد، با مراکز آموزشی نیز باید ارتباط حسنه ای داشته باشد: «میان مسجد و مراکز آموزشی در هر محل، همکاری و پیوند تعریف شده و شایسته‌‌ای برقرار گردد.» (۱۸/۷/۱۳۸۹)

مراکز آموزشی شامل همه مدارس از پیش دبستانی تا پیش دانشگاهی در همه مقاطع تحصیلی، دخترانه و پسرانه می شود. همچنین دانشگاهها را نیز در بر می گیرد. موسسات آموزشی گوناگون در حوزه زبان انگلیسی و مانند آن و کلاس های تقویتی و کنکور و… را نیز می توان مصداق مراکز آموزشی دانست. بر اساس اولویت، جامعه هدف این فراز نوجوانان و جوانان هستند؛ زیرا عمدتا این قشر از جامعه، در مراکز آموزشی شرکت می کنند و از آموزش های آن مراکز – مدارس، دانشگاهها، موسسات و کانون ها- بهره می گیرند. بنابر این مساجد هر محل باید مراکز آموزشی مستقر در محل خود را شناسایی نموده و به سراغ آنها بروند و سعی کنند نوعی همکاری متقابل مابین دو نهاد تعریف کنند تا بر اساس این همکاری بلندمدت، پیوندی شایسته میان آن ها برقرار شود. هدف از این همکاری و پیوند، ایجاد زمینه ای برای اثرگذاری مسجد و فضای معنوی آن بر مراکز آموزشی و به ویژه دانش آموزان است.

آشنا شدن دانش آموزان با مسجد و باز شدن پای آنان به مسجد و تاثیر پذیری از معنویت خانه خدا و در نتیجه برقراری ارتباط با خالق هستی در بستر مسجد را می توان از آثار و برکات این پیوند دانست. استفاده از دو عبارت «تعریف شده و شایسته» را می توان دال بر دو مقام نظر و عمل دانست؛ یعنی هم باید در مقام ایده پردازی، طراحی و برنامه ریزی این همکاری به خوبی تعریف گردد و هم در مقام اجرا و عملیاتی سازی بشه شایستگی تحقق یابد. (یاوری، ۱۳۹۷) رهبر معظم انقلاب همچنین در این موضوع تمرکز جزئی تری دارندموزان برجسته و ممتاز در هر محل، در مسجد و در برابر چشم مردم و از سوی امام جماعت تشویق شوند.» (۱۸/۷/۱۳۸۹)

مسجد مطلوب

شاخصه های مسجد مطلوب از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی را می توان ذیل دسته بندی های زیر بررسی کرد:

ساخت و بنای مسجد

 جلوگیری از دولتی‌ساز شدن مساجد؛ یعنی مسجد باید توسط مردم و با پول خود مردم ساخته شود: «مساجد و حسینیه‌ها باید به پول مردم ساخته بشوند، این فراموش نشود. سنت صحیح رایج بین شیعه، که عبارت بوده است از اینکه مردم مسجد بس و می فرمایند باید نخبگان علمی آموزشی در مساجد و در منظر همه مخاطبان مسجد مورد تلطف و تقدیر قرار بگیرند: «چه نیکوست که دانش آازند، حسینیه بسازند. این سنت، بسیار سنت بابرکتی است. جوری نباشد که اگر شما یک صندوقی (عمران مسجد) درست کردید یک جا، مردم بگویند خب، حالا که دیگر پول هست- الحمدلله- دولت دارد می‌دهد، ما دیگر چرا بدهیم؟ این نباید بشود…» (۱۳۷۵/۳/۲۸) ایشان علاوه بر نهی حضور تصدی گرانه دولت در امور مسجد، معتقد هستند جز در موارد خاص استفاده از سهم امام برای ساختن مسجد جایز نیست . البته این بدان معنا نیست که حاکمیت و دولت نباید در امر مسجد سازی نقش آفرینی داشته باشند. تاکید رهبر معظم انقلاب آن است که حضور و نقش آفرینی دولت و حاکمیت در مراکز عمومی وابسته به حاکمیت باشد. ایشان در توصیه به وزرای علوم و آموزش و پرورش تاکید دارند که در محیط های آموزشی خود اینها باید مسجدسازی را در اولویت برنامه های خود قرار دهند .

مخاطب مسجد

الف. عموم مردم رهبر معظم انقلاب، همه اقشار جامعه را به اهمیت دادن به مسجد و جماعات توصیه می کنند: «علاوه بر نماز جمعه، مردم نمازهای دیگر را هم در مساجد اجتماع کنند و بخوانند. مساجد را آباد کنید. این‏ها به حرکت انقلابی و بزرگ شما برکت خواهد داد و نماز جمعه، زمینه تقوا را در میان مردم زیاد خواهد کرد». (۱۹/۱۱/۱۳۶۹) ایشان به اهالی مسجد و به خصوص امام مسجد توصیه می کنند که ارتباط مسجد باید با محله در موضوعات مختلف برقرار باشد. مسجد باید نسبت به ازدواج جوانان، مرگ و میر اهالی، جشنها و شادی های اهل محل شریک و همراه باشد. در حقیقت مسجد باید مامن و پناهگاه اهل محل در همه موضوعات باشد .

ب. جوانان در کنار این توصیه های عمومی، ایشان تاکید ویژه ای بر روی «جوانان» دارند. ایشان جوانان را موتور محرک و پیشران حرکتهای اجتماعی می دانند و معتقدند باید بر روی جذب جوانان به مساجد تاکید و توجهات ویژه داشت اما روشهای مورد استفاده برای جذب جوانان به مسجد (مانند بازی‌ها و سرگرمی‌های رایج) را نقد می کنند و مدل های کلیساها و عبادتگاه های غرب برای جذب مخاطب را به چالش می کشند: «مرحوم سیدقطب جریانی را در یکی از کتابهایش مینویسد، که من پیش از انقلاب آن کتاب را ترجمه کردم. میگوید به یکی از شهرهای امریکا رفتم و دیدم دم درِ یک کلیسا اطلاعیه‌یی نصب کرده‌اند: «امشب یک برنامه‌ی رقص و شادی و شام سبک و موسیقی اجرا میشود.»! تعجب کردم که کلیسا به چه مناسبت اینها را اعلام کرده! مینویسد: کنجکاو شدم در آن ساعتِ معین بروم ببینم چه خبر است. دیدم بله، یک سالن رقص در کنار سالن کلیساست؛ زوجهای جوان میآیند و میرقصند؛ موسیقیهای محرک و شهوانی هم پخش میشود! افرادِ یکخرده مسن‌تر هم کنار نشسته‌اند و تماشا میکنند و از نگاه کردن لذت میبرند! کشیش هم اواخر شب روی سن ظاهر شد و با رفتار خیلی آرام و ملایم رفت نور چراغها را تنظیم کرد! میگوید فردا رفتم سراغ کشیش؛ گفتم شما کشیش هستید یا کاباره‌دار!؟ این‌جا کلیساست یا سالن رقص!؟کشیش گفت من به این وسیله میخواهم جوانها را به کلیسا جذب کنم! این‌طوری میشود جوانها را به کلیسا جذب کرد!؟» (۳۱/۵/۱۳۹۵) رهبر معظم انقلاب معتقدند که راه جذب جوان، نفوذ به قلب او و تلاش برای تسخیر روح اوست. دل جوان با نصایح و مطالب معنوی و سلوکی و عرفانی اُنس پیدا می‌کند، زود اُنس پیدا می‌کند، زود دلباخته و دلبسته می‌شود؛ جاذبه‌ جوان‌ها این‌ها است .

اداره مسجد امام مسجد

رهبر مسجد رهبر معظم انقلاب در اداره مسجد دیدگاه ویژه ای دارند که امام مسجد را همچون امام جامعه اسلامی رهبر مسجد و مسئول حل تمام مسائل آنجا می دانند. ایشان پیش نمازی را تنها یکی از وظایف امام مسجد می دانند و معتقدند که امام مسجد در آنجا باید اقامه عدل و اقامه دین کند .