در این کتاب، ابتدا دلایل ضرورت ابتکار و نولاوری در مساجد بیان می‌شود، سپس برای احداث مساجد چهل ابتکار در زمینه‌های بهداشتی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و هنری پیشنهاد می‌شود; برای مثال، در زمینه بهداشت، تاسیس بیمارستان و درمانگاه را توصیه می‌نماید و در خصوص فرهنگ، به راه اندازی کتابخانه و برگزاری کلاس‌های مختلف آموزشی در مساجد اشاره می‌کند، همچنین در مورد ابتکارات اقتصادی، تاسیس تعاونی‌های مختلف و کمک به درماندگان را مطرح می‌سازد.